ပုဂံေခတ္မတိုင္မီကျမန္မာ

ျမန္မာလူမ်ိဳး  ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုတာ ဘယ္အခ်ိန္ကစခဲ့တယ္ ဘယ္လိုစခဲ့တယ္  စသည္ျဖင့္  ရွင္းျပၾကတဲ့ စာေပေတြ  အေထာက္အထားေတြ  အမ်ားၾကီးပါဘဲ။   ျမန္မာတို႔ရဲ႕ အစကိုေျပာၾကရင္  “ျမန္မာအစ တေကာင္းက“  လို႔ေျပာေလ့ရွိၾကတယ္။  ဆိုလိုတာ  ျမန္မာရာဇဝင္ဟာ  တေကာင္းျမိဳ႕တည္တာက စ တယ္။  တခ်ိဳ႕ သမိုင္းစာအုပ္ေတြမွာ  သေရေခတ္တရာျမိဳ႕တည္တာ  ေျပာတယ္။  ျပီးရင္ အေနာ္ရထာမင္းၾကီး  ပုဂံျပည္ကို အေျချပဳျပီး  ပထမျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ကို တည္ေထာင္တာကို   ေျပာတတ္ၾကတယ္။  ျမန္မာသမိုင္းစာေပေတြ  ျပန္ၾကည့္ရင္ အေနာ္ရထာမင္းၾကီးအုပ္စိုးခဲ့တဲ့ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၀၄၄   ေနာက္ပိုင္းက စျပီး  အခ်က္အလက္တခ်ိဳ႕  ကြဲလြဲတာကလြဲလို႔  အေထာက္အထား ခိုင္ခိုင္လံုလံု  ရွိတယ္လို႔  ေျပာႏိုင္တယ္။ အဲဒီေခတ္မတိုင္မီ  အခ်ိန္က  အေၾကာင္းေတြကေတာ့  အေထာက္အထား   မခိုင္လံုတဲ့အတြက္  ျမန္မာ့သမိုင္းမွာ  ေဝေဝဝါးဝါးသာ ရွိေနတယ္။  တခ်ိဳ႕သမိုင္းစာေပေတြဟာ  သမိုင္းနဲ႔ပံုျပင္မကြဲတဲ့အတြက္  သမိုင္းကိုေလ့လာသူေတြ  တခါတရံ  အခက္အခဲေတြ႕ရတယ္။    ေရွးေဟာင္းသမိုင္းစာေပေတြမွာပါတဲ့ ျမန္မာတို႔ရဲ႕   သမိုင္းအစနဲ႔ ဒီဘက္ေခတ္မွာ သုေတသနလုပ္ရင္း ရွာေဖြေတြ႔ရွိထားခ်က္ေတြဟာ ကြဲျပားျခားနားတာေတြရွိတယ္။   ျမန္မာ့သမိုင္းကို စိတ္ဝင္စားၾကတဲ့ လူငယ္မ်ားအတြက္ ဗဟုသုတအေနနဲ႔   နားလည္သေလာက္ ေဖၚျပလုိက္ပါတယ္။

လက္လွမ္းမီသမွ် ဖတ္လို႔ရတဲ့အထဲက  ျမန္မာ့သမိုင္း  ေလ့လာသူတိုင္းရဲ႕ လက္စြဲျဖစ္တဲ့  ေရွးသမိုင္းက်မ္း  ႏွစ္ေစာင္ကို   ၾကည့္မိတယ္။  ပထမဆံုးေျပာခ်င္တဲ့  စာအုပ္က  လြန္ခဲ့တဲ့  ႏွစ္ ၃၀၀ ေက်ာ္ (ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၇၁၄ ႏွင့္ ၁၇၃၃ ၾကား၊ တနဂၤေႏြမင္း လက္ထက္) က ေရးခဲ့တဲ့  ဦးကုလားရဲ႕   မဟာရာဇဝင္ၾကီးစာအုပ္။   ဒီစာအုပ္ဟာ ျမန္မာ့သမိုင္းစာေပမွာ  အခ်က္အလက္တို႔ျပည့္စံုတယ္  စကားေျပ အေရးအသား ေျပျပစ္  ေကာင္းမြန္တယ္ စသည္ျဖင့္  နာမည္ေက်ာ္ျပီး  သမိုင္းေလ့လာသူတိုင္း အားထားရတဲ့ က်မ္းၾကီးျဖစ္တယ္။ ျပီးေတာ့  က်မ္းေပါင္း ရ၀ ေက်ာ္ကို ကိုးကားခဲ့တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ 

ဒီစာအုပ္မွာ   ျမန္မာ့သမိုင္းကို သေရေခတၱရာျပည္တည္တာက စတယ္။ သေရေခတၱရာျပည္ၾကီးကို တေကာင္းမင္းဆက္က ဆင္းသက္လာတဲ့  ဒြတၱေဘာင္မင္းက လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂၄၀၀ ေက်ာ္   (သာသနာသကၠရာဇ္ ၁၀၁၊ဘီစီ ၄၄၃) မွာတည္တယ္လို႔ ဆိုတယ္။  အဲဒီ ဒြတၱေဘာင္မင္း မတိုင္မီမွာ တေကာင္းျပည္မွာ သတိုးမဟာရာဇာမင္းၾကီး အုပ္စိုးခဲ့တယ္။  မိဖုရားၾကီးက မ်က္မျမင္ ညီေနာင္  မဟာသမၻဝ နဲ႔ စူဠသမၻဝ တို႔ကို တို႔ကိုေမြးဖြားတဲ့အခါ   မင္းၾကီးက  သူ႔ရဲ႕ အသေရယုတ္လို႔ဆိုျပီး  ေဖ်ာက္ဖ်က္ ခိုင္းတယ္။ မိဖုရားၾကီးက   မသတ္ရက္လို႔   ေဖါင္နဲ႔တင္ျပီး ေမွ်ာ၊  မိဖုရားၾကီးးရဲ႕  ေမာင္ ရေသ့ၾကီးကကယ္ထား၊   ေနာက္ေတာ့ ရေသ့ၾကီးရဲ႕  အစီအစဥ္နဲ႔    မဟာသမၻဝက   ပ်ဴတိုင္းျပည္ရဲ႕ မင္းျဖစ္လာတယ္။   မဟာသမၻဝ လြန္တဲ့အခါ  သူ႔ရဲ႕သား   ဒြတၱေဘာင္က   သေရေခတၱရာျပည္ၾကီးကို   တည္ခဲ့တယ္။  

ဒြတၱေဘာင္မင္းလက္ထက္မွာ  သေရေခတၱရာျပည္ၾကီးဟာ  အလြန္စည္ကားခဲ့ျပီး  သာသနာေတာ္ကိုလည္း အားေပးခဲ့တယ္လို႔   ဆိုတယ္။  ေသာၾကမၼာ၊  ညည္းညည္း၊  စည္းစည္း၊  ေပါေပါ၊  ေလ်ာေလ်ာ  နဲ႔  ျမသီတင္လို႔  ေခၚတဲ့ ေကာင္းမႈေတာ္ ေစတီ ၆ ဆူ ကို တည္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ အခြန္ေကာက္ထြက္ရင္း ပန္ထြာျပည္ (ဗိႆဏိုး)  ကို ေရာက္သြားတယ္။   ပန္ထြာဘုရင္မ အစီအရင္လုပ္ထားတဲ့ လက္သုတ္ပဝါကို သံုးစြဲမိလို႔ ဘုန္းတန္ခိုးေတြေရာ့က်ျပီး  ေသဆံုးခဲ့တယ္။  ပင္လယ္မွာ  ေလွနစ္လို႔  ေသဆံုးခဲ့တယ္လို႔  ယူဆရမယ္ထင္တယ္။  စာထဲမွာေတာ့  နဂါးတို႔က  စိတ္ဆိုးလို႔  နဂါးျပည္ကို ေဆာင္ယူသြားတယ္လို႔ ေရးထားတယ္။  ဒြတၱေဘာင္မင္းလြန္ျပီးတဲ့ေနာက္  သေရေခတၱရာမွာ  မင္းဆက္ ၂၅ ဆက္ အုပ္စိုးခဲ့တယ္။  သုပညာနဂရဆိႏၷမင္း   လက္ထက္မွာ သေရေခတၱရာျပည္ၾကီးဟာ  စေကာကို  ေလေပြတိုက္လို႔   ငါ့စေကာလို႔   ေအာ္ျပီးလိုက္ရာကေန   တိုင္းျပည္ပ်က္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ အဲဒါ   ခရစ္သကၠရာဇ္ ၉၄ (ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၆)။  ဒီစာအုပ္မွာေတာ့  တျခား   ပ်ဴျမိဳ႕ေတာ္ ေတြ အေၾကာင္း ေဖၚျပတာမရွိေတာ့ဘဲ ေနာက္ ၁၃   ႏွစ္ အၾကာ (ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၂၉၊  ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၀ရ) မွာ  သမုဒၵရာဇ္မင္းက ယုန္လႊတ္ကြ်န္းအရပ္မွာ ပုဂံျပည္ကို စတင္ တည္ေထာင္ခဲ့တယ္လို႔   ဆိုတယ္။

ဒုတိယ ေျပာျပခ်င္တဲ့  စာအုပ္ကေတာ့  လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ နီးပါး (ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၈၂၉ ဝန္းက်င္ ၊ စစ္ကိုင္းမင္း ေခၚ    ဘၾကီးေတာ္ဘုရား လက္ထက္) က ေရးခဲ့တဲ့ မွန္နန္းရာဇဝင္။  အဲဒီစာကို ပညာရွိဆရာေတာ္ၾကီးေတြ၊ မင္းတိုင္ပင္အမတ္ၾကီးေတြ၊ ပုဏၰား၊ အတြင္းဝန္   နဲ႔    စာေရးၾကီးေတြ  အစရွိတဲ့ အဖြဲ႕ဝင္ ၁၃ ဦးပါတဲ့ အဖြဲ႕နဲ႕ ေရးခဲ့ၾကတယ္။  မွန္နန္းရာဇဝင္ ပထမ နဲ႔ ဒုတိယတြဲ မွာေတာ့   မဇၥ်ိမေဒသ   (အိႏၵိယႏိုင္ငံ) က မင္းေတြ   အေၾကာင္းဘဲမို႔ အက်ယ္မေျပာေတာ့။  အက်ဥ္းခ်ဳပ္ကေတာ့   မဟာသမၼတမင္းကစလို႔ ဘုရားေလာင္း   သိဒၶတၳမင္းတိုင္ေအာင္   မင္းေပါင္း  သံုးသိန္း သံုးေသာင္း ေလးေထာင္ ငါးရာေျခာက္က်ိပ္  နဲ႔ ကိုးေယာက္ရွိတယ္လို႔ ဆိုတယ္။   တတိယတြဲမွာေတာ့   ျမန္မာအစ တေကာင္းကလို႔ ဆိုစကားျဖစ္လာမဲ့   တေကာင္းျပည္တည္ေထာင္ျခင္း  အေၾကာင္းရွင္းျပတယ္။    ေဂါတမျမတ္စြာဘုရား မေမြးခင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာက ေကာသလတိုင္းျပည္ (ပဥၥလရာဇ္မင္း) နဲ႔ ေကာလိယတိုင္း တို႔ စစ္ျဖစ္တဲ့အခါ  ေကာသလတိုင္းက ႏိုင္တယ္။  အဲဒီအခါ ေကာလိယတိုင္းထဲမွာပါတဲ့ ကပိလဝတ္ျပည္က  သက်သာကီဝင္မ်ိဳးျဖစ္တဲ့  အဘိရာဇာမင္းဟာ  တေကာင္းျမိဳ႕ေနရာ ကိုေရာက္လာျပီး  သဃၤႆရ႒ လို႔အမည္ေပးျပီး  တေကာင္းျမိဳ႕ကို တည္ေထာင္ခဲ့တယ္။  အဘိရာဇာမင္းၾကီး လြန္တဲ့ေနာက္ သားေတာ္ႏွစ္ပါးျဖစ္တဲ့  ကံရာဇာၾကီး နဲ႔  ကံရာဇာငယ္ တို႔  နန္းလုၾကတဲ့အခါ ကံရာဇာငယ္ အႏိုင္ရျပီး တေကာင္းျမိဳ႕ကို ဆက္လက္အုပ္စိုးတယ္။  အဲဒီကေန မင္းဆက္ေပါင္း ၃၃ ဆက္ အုပ္စိုး၊ ဘိဏကရာဇာမင္း လက္ထက္မွာ တရုတ္တို႔ ဝင္တိုက္လို႔ တိုင္းျပည္ပ်က္ခဲ့တယ္။  လူစုကြဲျပီးေျပးၾကတဲ့အခါ မိဖုရားၾကီး နာဂဆိန္က တေကာင္းမွာ ဆက္ေနခဲ့တယ္။ 

အဲဒီကာလမွာဘဲ ကပိလဝတ္ျပည္မွာ  ေဂါတမျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ ေဆြမ်ိဳး  သာကီဝင္မင္းမ်ိဳးေတြကို ေကာသလမင္း ဝိဋဋဴပမင္းက  လက္စားေခ်ျပီး တိုက္ခိုက္သတ္ျဖတ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီက ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ခဲ့တဲ့ ဓဇရာဇာမင္းက တေကာင္းေရာက္လာတယ္။  က်န္ခဲ့တဲ့ မိဘုရားၾကီး နာဂဆိန္နဲ႔ ေပါင္းဆံုမိျပီး   အညာပုဂံျပည္ (တေကာင္းျမိဳ႕ အနီးမွာရွိတဲ့) ကို တည္ေထာင္ခဲ့တယ္။  အဲဒီကမွာ ျမန္မာတို႔ ျဖစ္လာတယ္လို႔  ဆိုတယ္။ အခ်ိန္ကာလ ကို ျပန္ၾကည့္ရင္ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရားပြင့္တဲ့ ကာလဆိုေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္ကေပါ့။   

ျဖတ္ေျပာရရင္  အညာပုဂံ  ဆိုတဲ့နာမည္ ဘယ္ကေရာက္လာတာလဲလို႔ စဥ္းစားမိတယ္။  အဲဒီေခတ္က  ပုဂံဆိုတဲ့ နာမည္မွ  မရွိေသးဘဲ။ အဲဒီေခတ္ျပီ း  ေနာင္အႏွစ္ ၁၅၀၀ ေလာက္ေနမွ   အေနာ္ရထာမင္းၾကီးက   ပုဂံျပည္ကို  တည္ခဲ့တာ (ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၀၄၄)။  ျပီးေတာ့ ပုဂံေခတ္က  ပုဂံကို   ေပါကာမ ဒါမွမဟုတ္  မြန္ဘာသာနဲ႔    ေပါကာမ္၊ ပါဠိလို  အရိမဒၵနပူရလို႔  ေခၚခဲ့ၾကတာ။

ဆက္ေျပာရရင္   အဲဒီေနာက္ပိုင္း  တေကာင္းမင္းဆက္  ဒြတၱေဘာင္မင္းက  သေရေခတၱရာျပည္တည္ေထာင္ခန္းက  အထက္က  ဦးကုလားေရးတဲ့ မဟာရာဇဝင္ၾကီးအတိုင္းပါဘဲ။   ထပ္တူမွီျငမ္းခဲ့တယ္လို႔  ေျပာလို႔ရတယ္။  အဘိရာဇာမင္း၊ ဘိဏကရာဇာမင္း အေၾကာင္္းေတြက စ လို႔ ဒြတၱေဘာင္မင္းဟာ  ပန္ထြာဘုရင္မလက္ခ်က္နဲ႔  ကြယ္လြန္ပံု၊ သုပညာနဂရဆိႏၷမင္း လက္ထက္မွာ သေရေခတၱရာျပည္ၾကီး  ပ်က္စီးပံု အားလံုးအတူတူဘဲ ဆိုပါေတာ့။  အဲဒီေတာ့  ေရွးျမန္မာသမိုင္း စာေပမွာ ထင္ရွားတဲ့  ဒီစာအုပ္  ႏွစ္အုပ္မွာ  ျမန္မာအစ တေကာင္းက ဆိုတဲ့အဆိုကို  မွန္နန္းရာဇဝင္က စခဲ့တယ္လို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။  

ဒါေပမဲ့  ဦးကုလားေရးတဲ့  မဟာရာဇဝင္ၾကီးကို ေသခ်ာဖတ္ရင္  အဘိရာဇာမင္းတို႔ ဓဇရာဇာမင္းတို႔  ကပိလဝတ္ျပည္ ကေန  တေကာင္းကိုလာခဲ့တာမပါေပမဲ့ တေကာင္းျပည္ရွိတယ္ဆိုတာရယ္   တေကာင္းမင္း သတိုးမဟာရာဇာရဲ႕ သားေတာ္  မ်က္မျမင္ညီေနာင္ မဟာသမၻဝ  နဲ႔ စူဠသမၻဝ တို႔ အေၾကာင္းေတြရယ္  ပ်ဴမိဘုရားနဲ႔ ရျပီး ပ်ဴတိုင္းျပည္မွာ မင္းျဖစ္ခဲ့တာေတြရယ္ အကုန္ပါတယ္။  ဆိုလိုတာ ဦးကုလားဟာ အဘိရာဇာမင္း၊  ကံရာဇာၾကီး နဲ႔ ကံရာဇာငယ္၊ ဓဇရာဇာမင္း တုိ႔ အေၾကာင္းေတြကို သိတယ္ ဒါေပမဲ့ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္  ထဲ့မေရးခဲ့တာလားလို႔ စဥ္းစားမိတယ္။  ဒါဆို မွန္နန္းရာဇဝင္ကေကာ။  ဒီစာအုပ္က ဦးကုလားရဲ႕  မဟာရာဇဝင္ၾကီးကို  မွီျငမ္းျပီးေရး  ျပီးမွ တျခား သမိုင္းမွတ္တမ္းေတြ  ေက်ာက္စာေတြ ကေန တေကာင္းရာဇဝင္ကို  ထပ္ျဖည့္ခဲ့တယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ ဒီစာအုပ္ ၂ အုပ္လံုးဟာ အျခားကိုးကားစာ တစ္ခုထဲကို မွီျငမ္းခဲ့ၾကတာလို႔ မွန္းၾကည့္မိတယ္။ 

ဒါဆိုရင္ ဒီဘက္ေခတ္ သမိုင္းပညာရွင္ေတြ ဘာေတြေျပာခဲ့သလဲ လိုက္ရွာၾကည့္မိတယ္။  အဲဒီထဲကမွ  ေရွးေဟာင္းသုေတသနတူးေဖၚမႈကေန   ေတြ႔ရွိတာေတြ အေျခခံျပီးေရးခဲ့တဲ့ သမိုင္းမွတ္တမ္း  တခ်ိဳ႕ကို  လက္လွမ္းမီသေလာက္  ဖတ္မိတဲ့အထဲက နဲနဲေလာက္ၾကည့္ရေအာင္။  ကိုးကားစာေတြကို  ေအာက္မွာ ေရးေပးလိုက္တယ္။

ေရွးေဟာင္းသုေတသနဦးစီးဌာနရဲ႕   ေတြ႔ရွိခ်က္အရ  ျမန္မာႏိုင္ငံလို႔ျဖစ္လာမဲ့  ေျမေပၚမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း  တစ္ေသာင္းေက်ာ္ (ဘီစီ ၁၁၀၀၀) က  ေက်ာက္ေခတ္လူသားေတြ  စတင္ ေနထိုင္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ဆိုတယ္။  အဲဒီ အေထာက္အထားကို  ရွမ္းျပည္နယ္ ေတာင္ၾကီးျမိဳ႕နယ္ ေညာင္ခ်ပ္ရြာနားက ပဒတ္လင္းဂူ (ျပဒါးလင္းဂူ)  ထဲ ေတြ႔ရွိရတယ္။  အဲဒီဂူထဲမွာ နံရံမွာေရးဆြဲထားတဲ့  အရုပ္ေတြ  စားေသာက္ျပီးပစ္ထားခဲ့တဲ့ အရိုးေတြ  မီးဖိုျပီးသံုးခဲ့တဲ့အတြက္ က်န္ေနခဲ့တဲ့ ျပာေတြ ေတြ႔ရတယ္။   အဲဒီေခတ္ကို ကမၻာ့သမိုင္း ျဖစ္စဥ္နဲ႔ ႏိူင္းယွဥ္ၾကည့္ျပီး ေက်ာက္ေဟာင္းေခတ္ လို႔ ေခၚတယ္။  အဲဒီအခ်ိန္က လူူေတြဟာ ေက်ာက္လက္နက္ေတြ သံုးျပီး အမဲလိုက္ရွာေဖြ စားေသာက္ေနထိုင္ၾကတဲ့ အဆင့္ဘဲရွိေသးတယ္ စိုက္ပ်ိဳးေမြးျမဴေရးနဲ႔ အသက္ေမြးႏိုင္တဲ့  အဆင့္မေရာက္က်ေသးဘူးေပါ့။   ေက်ာက္လက္နက္ဆိုတာ မ်က္ႏွာတစ္ဖက္က အသြားေဖၚထားတဲ့  စဥ္းဓါးလိုလက္နက္ေတြ၊ ခုတ္ဖို႔လို႔အတြက္သံုးႏိုင္တဲ့ မ်က္ႏွာႏွစ္ဖက္လံုး အသြားေပၚေအာင္ဖဲ့ထားတဲ့ လက္နက္ေတြနဲ႔ ပဲကြပ္လို လက္နက္မ်ိဳးေတြပါဘဲ။  အဲဒီေက်ာက္ေခတ္လူသားေတြ  ေနခဲ့ၾကတဲ့ အေထာက္အထားေတြ  သံုးခဲ့ၾကတဲ့  ေက်ာက္လက္နက္ေတြကို  ျမန္မာႏိုင္ငံတဝွမ္း ယခုအေခၚအားျဖင့္ ျပည္၊ သရက္၊ မေကြး၊ ေရနံေခ်ာင္း၊ ပုပၸါး၊ မိုးကုတ္၊ ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း နဲ႔ ခ်င္းေတာင္ေတြမွာ ေတြ႕ ရတယ္။  အဲဒါကို ၾကည့္ခ်င္းအားျဖင့္  အခု  ျမန္မာႏိုင္ငံလို႔ ျဖစ္လာမည့္ ေနရာမွာ  လူသားေတြဟာ  လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း တစ္ေသာင္းေက်ာ္ကတဲက  အေျခခ်ေနခဲ့ျပီလို႔ သိႏိုင္ပါတယ္။

တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ လူေတြရဲ႕ ေနထိုင္စားေသာက္မႈတိုးတက္လာတဲအခါ ေက်ာက္ေခတ္လူသားေတြဟာ အမဲလိုက္ရွာေဖြ   စားေသာက္ၾကရာက ေကာက္ပဲသီးႏွံေတြ ထြန္ယက္စိုက္ပ်ိဳးတတ္လာတယ္။   ကႊ်ဲ ႏြားေတြေမြးျမဴတတ္လာတယ္။  ဒါေပမဲ့  ျမိဳ႕ျပတည္ေထာင္တဲ့  ယဥ္ေက်းမႈအဆင့္မ်ိဳး မရွိၾကေသးဘဲ ဘာသာစကား  အမူအက်င့္တူသူေတြ  စုေနၾကတဲ့ သေဘာမ်ိဳးေလာက္ဘဲရွိၾကတယ္။   လူေတြရဲ႕  ေနထိုင္ စားေသာက္မႈနဲ႔   ယဥ္ေက်းမႈ အဆင့္အတန္း တိုးတက္လာတဲ့အခါ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ရြာေလးေတြ ျပီးေတာ့   ျမိဳ႕ ေတြစသည္ျဖင့္   တည္ေထာင္တဲ့ အဆင့္ကို ေရာက္လာတယ္။  

အဲဒီလို  တျဖည္းျဖည္းတိုးတက္လာသလို  အျခားေဒသက လူေတြလဲ  ေျပာင္းေရႊ႕ ေရာက္လာၾကတယ္။    လြန္ခဲ့တဲ့  ႏွစ္ေပါင္း ၂၄၀၀ ဝန္းက်င္ (ဘီစီ ၃ ရာစု) ေလာက္က  စျပီး  ေျမာက္ဖက္ကုန္းျမင့္ (တိဗက္ႏိုင္ငံနဲ႔ နီးနီး၊ အခု တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အေနာက္ေျမာက္ဘက္မွာ) ေဒသမွာ ေနထိုင္ခဲ့ၾကတဲ့လူေတြဟာ  အခု ျမန္မာႏိုင္ငံလို႔ ျဖစ္လာမဲ့ ေနရာကို  ေရာက္ရွိလာၾကတယ္။  သူတို႔ဟာ တိဗက္-ဗမာ  (Tibeto-Burman)  အႏြယ္လူမ်ိဳးေတြ  ျဖစ္ၾကတယ္။  အဲဒီ သူေတြကို  ပ်ဴ (ထုေလာ္က်ဴ)  လို႔ေခၚတယ္။  သူတို႔ဟာ ဧရာဝတီျမစ္ဝွမ္းတေလွ်ာက္ျဖန္႔က်က္ ေနထိုင္ခဲ့ၾကျပီး ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ ဝန္းက်င္ (ေအဒီ ၁ ရာစု)  ေလာက္မွာ  ျမိဳ႕ ၾကီးတစ္ခုကို ပထမဆံုး တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကတယ္။  အဲဒီျမိဳ႕ ၾကီးကို ပိႆဏိုးလို႔ေခၚတယ္။  အဲဒီပ်ဴေတြနဲ႔ အတူ နာဂ၊ သက္ နဲ႔ ဂဒူးလူမ်ိဳးေတြပါ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲကို အဲဒီအခ်ိန္ကထဲက  အတူေရာက္ရွိလာၾကတယ္လို႔ ယူဆၾကတယ္။ 

ျဖတ္ေျပာရရင္ က်ေနာ္တို႔က ပ်ဴလို႔ေခၚေနၾကမဲ့  သူတို႔ကိုယ္တိုင္က  ထုေလာ္က်ဴ လို႔ေခၚတယ္။  တရုတ္တို႔က ေဖ်ာက္ လို႔ေခၚတယ္။  ပုဂံေခတ္က ျမန္မာတို႔ မြန္တို႔က  တိရ္စုလ္ လို႔ေခၚတယ္။  ပ်ဴေတြဟာ ဗိႆဏိုးျမိဳ႕ေတာ္ကို တည္ေထာင္ခဲ့ရံုတင္မက  တေကာင္းေအာက္  ဧရာဝတီျမစ္ဝွမ္း တခုလံုးမွာ ျဖန္႔က်က္ျပီးေနထိုင္ခဲ့ၾကတယ္။ ဗိႆႏုိးမွာ ေနခဲ့ၾကတဲ့ ပ်ဳေတြဟာ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရး၊ ပန္းပဲလုပ္ငန္း၊ ယက္ကန္းလုပ္ငန္း ေတြနဲ႔ အသက္ေမြးခဲ့ၾကတယ္။  အိႏၵိယ၊ ယူနန္၊ ဒြါရဝတီ (ထိုင္းႏိုင္ငံ) တို႔နဲ႔ စီးပြားေရး ဆက္သြယ္မႈေတြရွိခဲ့တယ္။  ဗိႆဏိုးရဲ႕ စီးပြားေရးဟာ  ေတာ္ေတာ္ေလး  ေအာင္ျမင္ခဲ့တာေၾကာင့္ ဖူနန္ (Funan) ဘုရင္ သီရိမာရ (Srimara) က   ခရစ္သကၠရာဇ္  (ေအဒီ) ၂၁၅ မွာ ဝင္ေရာက္သိမ္းယူခဲ့တယ္။  ဖူနန္ဆိုတာ အခုေခတ္မွာ ကမ္ေဘာဒီးယားႏိုင္ငံ (Cambodia) ျဖစ္လာမဲ့ေနရာမွာရွိတယ္။  ခရစ္သကၠရာဇ္   ၂၂၅ မွာ ဖူနန္တပ္ေတြ  ျပန္ရုပ္သိမ္းသြားျပီးေနာက္ပိုင္း ျမန္မာျပည္ေတာင္ပိုင္းက မြန္ေတြရယ္ သူတို႔နဲ႔အတူ ေရာပါလာတဲ့ အိႏၵိယေတာင္ပိုင္းသား  (Pandyan) တို႔က ဝင္ေရာက္ ေနရာယူခဲ့ၾကတယ္။  ဗိႆဏိုးဟာ  ႏွစ္ေပါင္း၂၀၀ ေက်ာ္  မြန္နဲ႔ အိႏၵိယေတာင္ပိုင္းသားေတြ လက္ထဲမွာဘဲ ရွိေနခဲ့တယ္။    အဲဒီမွာရွိတဲ့ မြန္ေတြနဲ႔ အိႏၵိယေတာင္ပိုင္းသားေတြကို သေရေခတၱရာမွာရွိတဲ့ ပ်ဴေတြက သူတို႔ရဲ႕ မ်ိဳးႏြယ္  Pandya ကိုလိုက္ျပီးေတာ့  ပန္ထြာ  လို႔ေခၚခဲ့ၾကတယ္။  ခရစ္သကၠရာဇ္  (ေအဒီ) ၅ ရာစုမွာ သေရေခတၳရာမွာရွိတဲ့  ပ်ဴေတြက ဗိႆဏိုးကို ဝင္တိုက္၊  ပန္ထြာဘုရင္မကို  ဖမ္းသြားျပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ဗိႆဏိုးဟာ ျမိဳ႕ပ်က္တစ္ခုအျဖစ္သာက်န္ခဲ့တယ္။  သုေတသနတူးေဖၚမႈေတြ အရ  စာေပထြန္းကားခဲ့တဲ့  လကၡဏာ  ဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားခဲ့တဲ့ လကၡဏာ မေတြ႕ရဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။  

ဗိႆဏိုးကို ဖူနန္ဘုရင္ သီရိမာရ ဝင္သိမ္းပိုက္တဲ့   ခရစ္သကၠရာဇ္  ၂၁၅  ကာလမွာ  ဗိႆဏိုးက ထြက္ေျပးခဲ့တဲ့ ပ်ဳေတြဟာ တခ်ိဳ႕က သေရေခတ္တရာ တခ်ိဳ႕က ေရႊဘိုနယ္က ဟန္လင္းမွာ စုရံုးမိခဲ့တယ္။ အဲဒီကမွ အစထဲက အေျခက်ေနတဲ့ ပ်ဳေတြနဲ႔ေပါင္းျပီး ျမိဳ႕ေတာ္ေတြ တည္ေဆာက္ ျမိဳ႕ျပယဥ္ေက်းမႈအဆင့္ကိုေရာက္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ သေရေခတ္တရာ နဲ႔ ဟန္လင္းျမိဳ႕ေတာ္ေတြမွာ ဗိႆဏိုးမွာေတြ႔ရတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈ နဲ႔ ဗိသုကာလက္ရာေတြ  ေတြ႕ရတယ္။

ဟန္လင္းျမိဳ႕ဟာ  လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း  ၁၂၀၀ ကေန ၁၇၀၀ ၾကား   (ေအဒီ ၄ ရာစုကေန ၉  ရာစုၾကား) ႏွစ္ေပါင္း ၅၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ ထြန္းကားခဲ့တယ္။  ဗိသုကာပညာရပ္မွာ  အဆင့္ျမင့္ခဲ့တယ္။ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရး၊ ပန္းပဲ၊ ပန္းရံ၊ ေက်ာက္ဆစ္လုပ္ငန္းေတြလုပ္ခဲ့ၾကတယ္။  ထူးျခားတဲ့ အခ်က္က စာေပပညာရွင္ေတြရွိေနခဲ့ျပီလို႔ ဆိုတယ္။ ျပီးေတာ့  ဗိႆဏိုးထက္ပို ခ်မ္းသာၾကတယ္။   ေရႊေငြ  ေက်ာက္မ်က္ ရတနာေတြ  သံုးစြဲၾကတယ္။  ဟန္လင္းျမိဳ႕ဟာ  ေအဒီ ၉  ရာစုမွာ မီးေလာင္ျပီးပ်က္စီးခဲ့တယ္လို႔  သုေတသန တူးေဖၚမႈေတြကေန သိရတယ္။

ပ်ဳျမိဳ႕ေတာ္ေတြထဲမွာ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေတာ္က အၾကီးမားဆံုးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈအဆင့္အျမင့္ဆံုး ျဖစ္ခဲ့တယ္။  အဲဒီ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေတာ္ၾကီးဟာ ေအဒီ ၄ ရာစု ကေန ၉ ရာစု ၾကားမွာ (လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၁၆၀၀ ေလာက္က စျပီးႏွစ္ေပါင္း  ၅၀၀ ေလာက္)   ထြန္းကားခဲ့တယ္။  ဟန္လင္းျမိဳ႕ နဲ႔  တျပိဳင္တည္းေပါ့။  အခုေခတ္မွာ သေရေခတၱရာလို႔  ေခၚၾကေပမဲ့   အဲဒီေခတ္ကေတာ့  ျဂီေကြၾတလို႔ ေခၚ  ခဲ့တယ္။ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေတာ္ၾကီး ထြန္းကားခဲ့စဥ္က   တရုတ္ျပည္က သံတမန္ေတြလာလည္ခဲ့ၾကတယ္။ သူတို႔ေရးခဲ့တဲ့  မွတ္တမ္းေတြအရ   ျမန္မာႏိုင္ငံတဝွမ္းမွာ ပ်ဳျမိဳ႕ေပါင္း (၁၈) ျမိဳ႕အထိရွိခဲ့တယ္လို႔  ဆိုတယ္။  ဒါတင္မက သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေတာ္ၾကီးဟာ  ခံတပ္ျမိဳ႕ ၉  ျမိဳ႕ တည္ေဆာက္ျပီး ကာကြယ္ထားတယ္။  အခုေခတ္မွာေတာ့  အဲဒီေနရာေတြက သီေပါ၊ ကမ္းသီတာ၊ ျမင္းျခံ၊ ေမာရိယ၊ ဟန္လင္း၊ သဲကုန္း၊ ေတာင္တြင္းၾကီး၊ ထီးခ်ိဳင္ နဲ႔  မိုင္းေမာ  တုိ႔ျဖစ္တယ္။  ပ်ဳ တို႔ဟာ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း  ေနတတ္တယ္၊ ဂီတကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးတယ္ လို႔ဆိုတယ္။   ခရစ္သကၠရာဇ္ ၈၀၂ မွာ  ပ်ဴယဥ္ေက်းမႈအဖြဲ႔ ဟာ   တရုတ္ဧကရာဇ္ဆီကို သြားေရာက္ခဲ့ဘူးတယ္။   ပ်ဳ ေယာက်ၤားေလး မိန္းကေလး ေတြ ၇ ႏွစ္ျပည့္ရင္ သာသနာေဘာင္ကို ဝင္ရတယ္။ အသက္ ၂၀ ထိ သာသနာမွာဘဲေန၊ ပညာသင္၊ အသက္ ၂၀ ျပည့္လို႔မွ သာသနာမွာ မေပ်ာ္ပိုက္ရင္ လူထြက္ လုပ္ကိုင္စားေသာက္ၾကတယ္။  ခရစ္သကၠရာဇ္  ၈၃၂ မွာ ယူနန္ျပည္နယ္က လာတိုက္ခိုက္တဲ့ နန္ေက်ာင္ ေခၚ နန္ေစာ (Nanzhao or Nan Cao) ဘုရင္  ခြ်မ္ဖမ္ယို႔ (Chuan Feng Yu) ရဲ႕ တပ္ေတြကို   စစ္ရံႈးျပီး နန္ေက်ာင္တို႔ လက္ခ်က္နဲ႔ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ ၾကီး  ပ်က္စီးခဲ့ရတယ္။  တခ်ိဳ႕သမိုင္းစာေပ ေတြမွာေတာ့  ကမ္းယံ နဲ႔ သက္လူမ်ိဳးေတြ  တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ပ်က္စီးတယ္လို႔ ဆိုတယ္။  တခ်ိဳ႕ စာေပေတြမွာေတာ့  ကရင္လူမ်ိဳးေတြနဲ႔  ေရာေႏွာျပီး တိမ္ေကာေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့တယ္ လို႔ဆိုတယ္။

စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတာတစ္ခုက သုေတသနတူးေဖၚမႈေတြကေန  အရိုးအိုးေတြမွာေတြ႕ရတဲ့  သေရေခတၱရာကို အုပ္စိုးခဲ့ၾကတဲ့  ပ်ဴမင္းေတြရဲ႕   နာမည္ေတြပါဘဲ။  ေဒဝမိၾတ၊  ဟရိဝိၾကမ၊  သိဟဝိၾကမ၊ သူရိယဝိၾကမ၊  ျခိထိုင္ဝိၾကမ၊  ဇၾတဝိၾကမ၊ အဒိတ်ဝိၾကမ   လိို႔ ေခၚတဲ့  ပ်ဴမင္း (ရ) ပါးရဲ႕ နာမည္ေတြဟာ  မဟာရာဇဝင္ၾကီး မွာေကာ  မွန္နန္းရာဇဝင္မွာေကာ  မေတြ႕ရပါ။ အဲဒီလိုဘဲ  ဒီစာေပေတြမွာေတြ႕ရတဲ့  ပ်ဴမင္းေပါင္း (၅၀) ရဲ႕ နာမည္ေတြဟာလည္း  သုေတသနတူးေဖၚလို႔ရတဲ့  အရိုးအိုးေတြ ေက်ာက္စာေတြမွာ  ေတြ႕ရျခင္းမရွိပါ။  

ေနာက္တစ္ခု  စိတ္ဝင္စားဖို႔ေကာင္းတာက  အခ်ိန္ကာလေတြ ေတာ္ေတာ္ကြာေနတာ။  မဟာရာဇဝင္ၾကီးနဲ႔  မွန္နန္းရာဇဝင္မွာ  သေရေခတၱရာ  ပ်က္စီးခဲ့ရတဲ့ကာလ  ကို ေကာဇာသကၠရာဇ္  ၁၆  ႏွစ္ (ခရစ္သကၠရာဇ္  ၉၄) လို႔  ဆိုတယ္။  ဒါေပမဲ့ သုေတသနတူးေဖၚမႈေတြအရ  သေရေခတၱရာေကာ  ဟန္လင္းေကာ ခရစ္သကၠရာဇ္  ၉  ရာစုႏွစ္ ထိရွိေနခဲ့တယ္။  ဆုိလိုတာ ႏွစ္ေပါင္း  ၇၀၀ ေက်ာ္  ကြာေနတယ္။

အေရးၾကီးတဲ့  ေနာက္ထပ္ျမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္းက  တေကာင္းျမိဳ႕ေဟာင္း။  ျမန္မာ့သမိုင္းမွာ  အေရးၾကီးတဲ့ျမိဳ႕ေတာ္  ျဖစ္တယ္။  ဒါေၾကာင့္  ေရွးေဟာင္းသုေတသန ဦးစီး႒ာနက  ထုတ္ေဝခဲ့တဲ့  စာေတြ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ရွာျပီးဖတ္ခဲ့တယ္။  ေျမေပၚအေထာက္အထား  ရွာေဖြတာ ေလးၾကိမ္ (၁၉၂၃၊ ၁၉၃၈၊ ၁၉၆၀၊ ၁၉၆၆) လုပ္ခဲ့တယ္။  ေျမေပၚမွာေတြ႕ရသမွ်က  ပုဂံေခတ္က (ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၁ ရာစု)  အသံုးျပဳခဲ့တဲ့  အုတ္ခြက္ေတြ အုတ္ခြက္ဘုရားေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ဆိုတယ္။  တေကာင္းျမိဳ႕ေဟာင္းနဲ႔ အညာပုဂံျမိဳ႕ေဟာင္း  တူးေဖၚျခင္းကို  ၁၉၆၇-၆၈ မွာ တစ္ၾကိမ္၊ ၁၉၆၈-၁၉၆၉  မွာ တစ္ၾကိမ္ လုပ္ခဲ့ၾကတယ္။  အဲဒီတူးေဖၚမႈကေန  ေတြ႔ရွိခဲ့တဲ့ အုိးအင္ခြက္ေယာက္ေတြ  (ေရတည္အိုး၊ ေရတေကာင္း၊ ေရသြန္းကရား၊ သပိတ္၊ ေညာင္ေရအိုး၊ ဆီမီးခြက္)  ပုတီးနဲ႔ဆြဲျပားေတြ  ေျမမီးဖုတ္ အုတ္ခြက္ဆင္းတုေတာ္ေတြ ဒါေတြအားလံုးဟာ   ပုဂံေခတ္က  လက္ရာေတြျဖစ္တယ္လို႔  ဆိုတယ္။  ဒါတြင္မက  အုတ္ေတြမွာ ေရးထားတဲ့   အေရးအသားေတြဟာ  ပုဂံေခတ္က အေရးအသားေတြဘဲ ျဖစ္တယ္လို႔ေတြ႕ရတယ္။  စိတ္ဝင္စားဖို႔  ပိုေကာင္းတာက  ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႔  သံုးခဲ့ၾကတဲ့ ဒဂၤါေတြ၊ သိရိဝိစၦ၊ ငါးၾကင္းရွစ္ေကာင္စတဲ့ အရုပ္ေတြခ်ယ္ထားတဲ့ အိုးျခမ္းကြဲေတြ လူအရိုးအိုးေတြ  မေတြ႕ရဘူးလို႔  ဆိုတယ္။ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ကေတာ့   တေကာင္းျမိဳ႕ေဟာင္းမွာ  ေတြ႕ရသမ်ွဟာ ပုဂံေခတ္ကသာ  ျဖစ္တယ္ လို႔ဆိုတယ္  (ဦးသန္းေဆြ၊ ၁၉၉၃)။   ဆိုလိုတာ ေရွးေဟာင္း ျမန္မာ့သမိုင္းစာေပေတြမွာ   ေတြ႔ခဲ့ရတဲ့ အဘိရာဇာမင္း  အစရွိတဲ့မင္းေတြ  ရွိခဲ့တယ္ဆိုတဲ့   အေထာက္အထားေတြ  မေတြ႕ရဘူး  သို႔မဟုတ္ မေတြ႔ရေသးဘူးေပါ့။  ေနာက္တစ္ခါ   ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွာ  ေရွးေဟာင္းသုေတသန႒ာနက  တေကာင္းျမိဳ႕ေဟာင္းတူးေဖၚေရး  ထပ္လုပ္ခဲ့ျပန္တယ္  (ခ်စ္စံဝင္း၊ ၂၀၀၃)။  ဒီအခါမွာေတာ့   တေကာင္းျမိဳ႕ေဟာင္းနားက    ဆင္ညွပ္ကုန္းရြာနားမွာတူးခဲ့ၾကတယ္။  အဲဒီမွာေတာ့ ေတြ႕ရတဲ့  အုတ္ခြက္ေတြ  အုတ္ျပြန္ျခမ္းေတြဟာ  ဗိႆဏိုးျမိဳ႕ေဟာင္းမွာ  ေတြ႕ရတဲ့ ပ်ဴတို႔ရဲ႕လက္ရာနဲ႔တူတယ္။  ဒီေတြ႕ရွိခ်က္ေတြေၾကာင့္ တေကာင္းျမိဳ႕ေဟာင္းဟာ ခရစ္သကၠရာဇ္  ၅  ရာစုကေန ၇ ရာစုထိထြန္းကားခဲ့တယ္လို႔  ေရွးေဟာင္းသုေတသန႒ာနက  ထုတ္ျပန္ခဲ့တယ္လို႔  ဆိုတယ္။  အဲဒီေတာ့  တေကာင္းဟာ  ပ်ဴျမိဳ႕ေဟာင္းတစ္ခု  ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ေပမဲ့  ျမန္မာအစ တေကာင္းကလို႔  ဆိုခဲ့တဲ့  အယူအဆကို ေထာက္ခံႏိုင္ျခင္း မရွိေသးလို႔ဘဲ  ျမင္ပါတယ္။ 

ေနာက္ဆံုး   ေျပာဖို႔က်န္တဲ့  ပ်ဴျမိဳ႕ေဟာင္းကေတာ့  ပင္လယ္ျမိဳ႕ေဟာင္းလို႔ေခၚတဲ့  မိုင္းေမာ ျမိဳ႕ေဟာင္းပါဘဲ။   ဒီျမိဳ႕ေဟာင္းက  ေက်ာက္ဆည္ခရိုင္  ျမစ္သားျမိဳ႕နယ္မွာရွိတယ္။  ၁၉၇၂ ကမွ ဒီျမိဳ႕ေဟာင္းကို  စတင္သတိျပဳမိခဲ့ၾကျပီး  ၁၉၈၀ က်မွ ေရွးေဟာင္းသုေတသန႒ာနက တူးေဖၚမႈေတြ  စတင္ခဲ့ၾကတယ္။  စိတ္ဝင္စားဖို႔ေကာင္းတာ  ဒီျမိဳ႕ေဟာင္းၾကီးအေၾကာင္းကို  ဘယ္သမိုင္းစာေပမွာမွ  မေဖၚျပခဲ့ၾကဘူး။  ဒါေပမဲ့ သုေတသနေတြ႕ရွိခ်က္ေတြအရ ဒီျမိဳ႕ေတာ္ၾကီးဟာ ခရစ္သကၠရာဇ္  ၄ ရာစု  ေလာက္ကတဲ့က စတင္ထြန္းကားခဲ့ျပီး   ဗိႆဏိုး၊ သေရေခတၱရာ၊ ဟန္လင္း တို႔နဲ႔ ေခတ္ျပိဳင္တည္ရွိခဲ့တယ္လို႔ သိရတယ္။  ဗိႆဏိုးက သေရေခတၱရာက ဝင္တိုက္လို႔ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၅ ရာစုေလာက္မွာ  ပ်က္စီးခဲ့ျပီး  သေရေခတၱရာ၊ ဟန္လင္း နဲ႔  မိုင္းေမာတို႔က  ခရစ္သကၠရာဇ္ ၉  ရာစုမွာ ပ်က္စီးခဲ့ၾကတယ္။  ေရႊေပလႊာ၊ ေငြေပလႊာ အပိုင္းအစေတြ  ေငြပန္းခ်ပ္ေတြ  ေရႊပုတီးေစ့ ဆင္ရုပ္ပုတီးေစ့ေတြ အမ်ားအျပားေတြ႕ရတယ္။ စိတ္ဝင္စားဖုိ႔အေကာင္းဆံုးကေတာ့ ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္ကိုေတြ႕ရတယ္။  ဒါကိုၾကည့္ျပီး  မိုင္းေမာမွာေနထိုင္ခဲ့ၾကတဲ့  ပ်ဴေတြဟာ သေရေခတၱရာနဲ႔  ဟန္လင္းမွာ  ရွိခဲ့ၾကတဲ့ ပ်ဴေတြလိုဘဲ  စာေပကို   ေကာင္းစြာတတ္ေျမာက္ၾကတယ္လို႔  ဆိုႏိုင္တယ္။ အဲဒီေက်ာက္စာေတြ႔ခဲ့တဲ့ ရြာေလးကို  အစြဲျပဳျပီး   ျမနဒီေက်ာက္စာ လို႔ေခၚၾကတယ္။   

ပ်ဴျမိဳ႕ေတာ္အေၾကာင္း  အက်ဥ္းခ်ဳပ္ရရင္  ပ်ဴတို႔ တည္ေဆာက္ထားခဲ့တဲ့   ပုဂံမတိုင္မီ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ   ဗိႆဏိုးျမိဳ႕ တည္ေထာင္တာကစလို႔  သေရေခတၱရာျမိဳ႕ေတာ္  ဟန္လင္းျမိဳ႕  မိုင္းေမာျမိဳ႕ စတဲ့   ပ်ဴျမိဳ႕ေတြပ်က္စီးခဲ့ရတဲ့  ၉ ရာစုထိ   ႏွစ္ေပါင္း ၉၀၀ ဝန္းက်င္ ထည္ထည္ဝါဝါနဲ႔  ရပ္တည္ခဲ့တယ္။  ပ်ဴျမိဳ႕ေတြ  ျမန္မာတဝွမ္းလံုးမွာ ရွိေနခဲ့ျပီး  အဲဒီအထဲမွာ သေရေခတၱရာျမိဳ႔ေတာ္ဟာ အၾကီးဆံုးျဖစ္တယ္။  ျမိဳ႕အက်ယ္  ၅.၅ စတုရန္းမိုင္  ပတ္လည္ ၈ မိုင္ ၅ ဖါလံု ရွိတယ္။ ေျပာရရင္   အဲဒီအက်ယ္ဟာ  မႏၱေလးနန္းျမိဳ႕ရိုးထက္  ပိုၾကီးတယ္။  တရုတ္မွတ္တမ္းေတြ အရ  ပ်ဴျမိဳ႕ေတြဟာ  က်ယ္ျပန္႔စြာရွိေနခဲ့ျပီး  ေျမာက္ဘက္မွာ နန္ေက်ာင္၊  အေရွ႕ဘက္မွာ  ကေမၻာဇ၊ ေတာင္ဘက္မွာ  ပင္လယ္၊  အေရွ႕ေတာင္မွာ ဒြါရဝတီ (ေရွးက  ထိုင္းႏိုင္ငံ) အထိ  က်ယ္ျပန္႔စြာရွိတယ္ လို႔ဆိုတယ္။     ခရစ္သကၠရာဇ္ ၈၃၂ မွာ  နန္ေက်ာင္ဘုရင္  ခြ်မ္ဖမ္ယို႔ ရဲ႕  တပ္ေတြ  ဝင္ေရာက္မီးရိႈ႕ဖ်က္စီးျပီးတဲ့ ေနာက္မွာ  ပ်ဴျမိဳ႕ျပေတြဟာ  တစစီျပိဳကြဲခဲ့ရတယ္။  ပ်က္စီးခဲ့တာ သေရေခတၱရာျမိဳ႕  လို႔ဆိုေပမည့္   တခ်ိဳ႕စာေတြမွာေတာ့  ဟန္လင္းျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔  ဆိုတယ္။      ဒါတင္မက  နန္ေက်ာင္တပ္ေတြ  ခရစ္သကၠရာဇ္ ၈၃၅ မွာ တစ္ၾကိမ္ထပ္ဝင္လာျပီး ဧရာဝတီျမစ္ဝကြ်န္းေပၚက  မြန္ျမိဳ႕ေဟာင္း   မဲခ်ဲန္ (Me Cheng) ကို ဖ်က္စီးခဲ့ျပန္တယ္။   ဒါထက္ပိုျပီး စဥ္းစားရရင္  နန္ေက်ာင္တပ္ေတြ ေျမာက္ဘက္ ယူနန္ကေန  သေရေခတၱရာထိ ဧရာဝတီျမစ္ဝကြ်န္းေပၚထိ  ဆင္းျပီးတိုက္ခိုက္ခဲ့တာ  တေကာင္း၊ ဟန္လင္း၊ မိုင္းေမာ စတဲ့  ပ်ဴျမိဳ႕လည္း အလြတ္ေပးခဲ့မွာ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ မွန္းဆမိတယ္။  ဒါေၾကာင့္  ပ်ဴျမိဳ႕ျပေတြဟာ  မီးေလာင္ပ်က္စီးခဲ့တယ္   လို႔ဘဲ  သုေတသနတူးေဖၚမႈေတြမွာ   ေတြ႕ၾကရတယ္။  နန္ေက်ာင္တို႔ရဲ႕ တိုက္ခိုက္ဖ်က္စီးမႈကို  ႏွစ္ၾကိမ္ခံလိုက္ရျပီးတဲ့ေနာင္မွာ  ပ်ဴတို႔ဟာ ျမိဳ႕ျပေတြ  ျပန္လည္ထူေထာင္ႏိုင္ျခင္း  မရွိေတာ့ပါဘူး။  

အဲဒီ  ၉  ရာစုေနာက္ပိုင္းကာလမွာ  ပ်ဴျမိဳ႕ျပေတြမရွိေတာ့ဘဲ   ပ်ဴေတြဟာ  ေနရာအႏွံ႔ျပန္႔ၾကဲေရာက္ရွိရင္း  ဟိုးအရင္ရွိထားျပီးသား  စိုက္ပ်ိဳးေမြးျမဴေရးေခတ္ထဲက  အေျခခ်ေနထိုင္ေနသူေတြရယ္   ျမန္မာျပည္ေျမာက္ဘက္  ကုန္းျမင့္ေတြက   ေနာက္ထပ္ ေရာက္လာတဲ့    ခ်ီအင္ (ဂ်ီယံ) အႏြယ္ေတြရယ္နဲ႔  ပူးေပါင္းျပီးေနခဲ့ၾကတယ္ လို႔ဆိုတယ္။   သမိုင္းပညာရွင္ေတြ  အေတာ္မ်ားမ်ား လက္ခံထားတဲ့  အခ်က္က  အဲဒီ တိဗက္-ဗမာ  (Tibeto-Burman)  အႏြယ္လူမ်ိဳးေတြျဖစ္တဲ့  ခ်ီအင္လူမ်ိဳးေတြဟာ   လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ၄၀၀၀ ဝန္းက်င္  (ဘီစီ ၂၅၁၅) မွာ  ျမန္မာျပည္ေျမာက္ဘက္မွာရွိတဲ့  Yellow river ျမစ္ဝွမ္း  အလယ္ပိုင္းမွာ ရွိေနခဲ့ၾကျပီး  တျဖည္းျဖည္းနဲ႔   ေတာင္ဘက္ေျပာင္းေရြ႕ ခဲ့ၾကတယ္။    အဲဒီလူမ်ိဳးေတြဟာ   လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း  ၃၀၀၀ ဝန္းက်င္  (ဘီစီ ၈၅၀)  ေလာက္ကထဲက    ျမန္မာျပည္ေျမာက္ဖ်ားကို  စတင္ဝင္ေရာက္ခဲ့ၾကတယ္။    နန္ေက်ာင္တို႔     ပ်ဴေတြကို   ဝင္တိုက္ခိုက္တဲ့အခ်ိန္  ခရစ္သကၠရာဇ္  ၉  ရာစုမွာေတာ့    သံလြင္ျမစ္နဲ႔  နမိုင္ခ ျမစ္ဝွမ္းမ်ားအတိုင္း ဝင္ေရာက္ခဲ့ၾကတယ္။  ေက်ာက္ဆည္ဝန္းက်င္မွာ အေျခခ်ခဲ့ျပီး  အခု  ျမစ္သာလို႔ ေခၚတဲ့အရပ္ရယ္   မင္းဘူးလို႔  ျဖစ္လာတဲ့    အရပ္ေတြမွာ တိုးပြားေနထိုင္ခဲ့ၾကတယ္။  အဲဒီ  ပ်ဴေတြရယ္   ေရွးမြန္မဆြ ရွိထားျပီးသားျမန္မာေတြရယ္    ခ်ီအင္ေတြရယ္ကို    ယေန႔ေခတ္ျမန္မာတို႔ရဲ႕ဘိုးဘြားမ်ားလို႔   ယူဆၾကတယ္။   ဒီေနရာမွာ  ျမန္မာသမိုင္းပညာရွင္မ်ားအၾကားမွာ  အခုအခ်ိန္ထိ အျငင္းပြားစရာ  အယူအဆ တစ္ခုထည့္ေျပာခ်င္တယ္။  ျမန္မာအစဟာ ေက်ာက္ဆည္က  ျဖစ္တယ္လို႔  သမိုင္းပညာရွင္တစ္ခ်ိဳ႕က  ယူဆခဲ့ၾကတယ္။  ဆိုလိုတာ   ခရစ္သကၠရာဇ္  ၉ ရာစုမွာ   ျမန္မာျပည္ေျမာက္ဘက္က  ဆင္းလာတဲ့    ခ်ီအင္ တို႔ဟာ ေက်ာက္ဆည္နယ္မွာ  အေျခစိုက္ျပီး   ဧရာဝတီျမစ္ဝွမ္းတေလ်ွာက္နဲ႔  ရခိုင္ေတာင္တန္းမ်ားဆီကို   ယပ္ေတာင္လို  ေနရာအႏွံ႔  ျပန္႔ထြက္သြားတယ္လို႔  ယူဆခဲ့ၾကတယ္။    ဒီအယူအဆကို  လက္မခံတဲ့  ပညာရွင္ေတြလည္း  အမ်ားအျပားရွိတယ္လို႔   သိရပါတယ္။

စဥ္းစာမိတာက  ေရွးျမန္မာေတြဟာ  ေက်ာက္ေခတ္ ေၾကးေခတ္  သံေခတ္ကစလို႔       ပ်ဴျမိဳ႕ ျပမ်ားထြန္းကားခဲ့စဥ္ကာလ  ကတဲက ရွိေနႏွင့္ၾကျပီးသား။     ပ်ဴျမိဳ႕ ျပေတြ   မပ်က္စီးခ်ိန္မွာ   ေပါကာမ လို႔ေခၚတဲ့   ပုဂံဟာ ပ်ဴျမန္မာျမိဳ႕အေနနဲ႔   ရွိျပီးသား။  ပ်ဴျမိဳ႕ ျပေတြ ပ်က္စီးတဲ့အခ်ိန္  ခရစ္သကၠရာဇ္ ၈၃၂  မွာ  ပုဂံျပည္မွာ ခဲလူးမင္း (ခရစ္သကၠရာဇ္ ၈၂၉ - ၈၄၆)   အုပ္စိုးေနခ်ိန္။   ပ်ဴေတြဟာ သူတို႔နဲ႔  အမ်ိဳးႏြယ္တူတဲ့   ပုဂံကို  ေရာက္ရွိခဲ့ၾကမယ္။  အဲဒီ    နန္ေက်ာင္ရဲ႕ ရန္ေၾကာင့္ေရာက္ရွိလာတဲ့  ပ်ဴေတြရယ္   ရွိထားျပီးသား    ေရွးဦးျမန္မာတို႔ရယ္    ထပ္ေရာက္လာတဲ့  ခ်ီအင္တို႔ရယ္ဟာ   ပုဂံမွာ အားလံုး  ေပါင္းမိၾကမယ္။  အဲဒီ   အခ်ိန္ေလာက္က စျပီး  ပုဂံျပည္  ထြန္းကားခဲ့တဲ့   အခ်ိန္ေရာက္လာခဲ့တယ္  လို႔ယူဆမိပါတယ္။    နန္ေက်ာင္ေတြ  ဝင္တိုက္ျပီး    ၁၄  ႏွစ္  အၾကာမွာ ပုဂံမွာ  ပ်ဥ္ျပားမင္း   (ခရစ္သကၠရာဇ္ ၈၄၆-၈၇၈)    နန္းတက္လာတယ္။   ပ်ဥ္ျပားမင္း   တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့  သရပါတံခါး ကလည္း   အခုအခ်ိန္ထိ  အထင္အရွား တည္ရွိေနဆဲ။   ပ်ဥ္ျပားမင္း   လြန္တဲ့ေနာက္မွာေတာ့   တန္နက္မင္း၊ စေလငေခြးမင္း၊  သိိန္းခိုမင္း၊  ေတာင္သူၾကီးမင္း၊  ကြမ္းေဆာ္မင္း၊  ၾကီးစိုးမင္း၊ စုကၠေတးမင္း  နဲ႔  ျပီးေတာ့  အေနာ္ရထာလို႔ေခၚတဲ့   အနိရုဒၶမင္းၾကီး    ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၀၄၄ မွာ  နန္းတက္လာခဲ့တယ္။

ေနာက္ဆံုးေျပာခ်င္တဲ့ အေၾကာင္းတစ္ခုကေတာ့   ပ်ဴနဲ႔  ျမန္မာ အတူတူပါလို႔   ဆိုေနၾကတဲ့  အယူအဆ တစ္ခုပါဘဲ။  အဲဒါကိုၾကားေတာ့   ထိလိုင္မင္  လို႔ေခၚတဲ့    က်န္စစ္သားမင္းၾကီးရဲ႕    သားေတာ္   ရာဇကုမာရ္ရဲ႕   ျမေစတီေက်ာက္စာကို   ေျပးျမင္မိတယ္။    ျမေစတီေက်ာက္စာမွာ     ဘာသာစကား ၄  မ်ိဳး  ပ်ဴ၊ မြန္၊ ပါဠိ၊  ျမန္မာ ဘာသာေတြနဲ႔   ေရးထိုးထားခဲ့တာ။   ကိုယ္ပိုင္စကား ကိုယ္ပိုင္စာေပ  ရွိခဲ့တဲ့  ပ်ဴတို႔ဟာ  ျမန္မာတို႔ရဲ႕   ဘိုးဘြားေတြပါ။  ဒါေပမဲ့  ပ်ဴ နဲ႔  ျမန္္မာ မတူၾကလို႔ဘဲ  နားလည္မိပါတယ္။  

ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္းေနတတ္တဲ့ ဘာသာတရားကိုေလးစားယံုၾကည္တဲ့    ဂီတကိုျမတ္ႏိုးတတ္တဲ့   ပ်ဴတို႔ရဲ႕ ေသြးေတြ၊  တိုက္ခိုက္ေရးေကာင္းတဲ့   ျမင္းစီးကြ်မ္းတဲ့  ခ်ီအင္တဲ့ရဲ႕ေသြးေတြ၊    ဓားမဦးခ်ေျမမွာဘဲေနတတ္တဲ့  မိမိဘိုးဘြားေျမကို  ခ်စ္ျမတ္ႏိုးတတ္တဲ့  ေရွးျမန္မာတို႔ရဲ႕ေသြးေတြဟာ   အခု ျမန္မာတို႔ရဲ႕  ေသြးေၾကာေတြထဲမွာ စီးဆင္းေနဆဲျဖစ္မယ္လို႔  ယံုၾကည္ပါတယ္။


ကိုးကား

(၁) ဦးကုလား၊ မဟာရာဇဝင္ၾကီး၊ ရန္ကုန္၊ ရာျပည့္စာအုပ္တိုက္၊ ၂၀၀၆။
(၂) မွန္နန္းမဟာရာဇဝင္ေတာ္ၾကီး၊ ရန္ကုန္၊ ျပည္ၾကီးမ႑ိဳင္ ပိဋကတ္ပံုႏွိပ္တိုက္၊ ၁၉၉၂။
(၃) ဦးဖိုးက်ား၊ ေခတ္မွီျမန္မာရာဇဝင္အက်ဥ္း၊ ၁၉၃၇။
(၄) ေဒါက္တာသန္းထြန္း၊ ပ်ဴေတြဘယ္ေပ်ာက္သြားသလဲ၊ ရန္ကုန္၊ သီ္ရိေဆြစာအုပ္တိုက္၊ ၂၀၀၅။
(၅) ေဒါက္တာသန္းထြန္း၊ ေခတ္ေဟာင္းျမန္မာရာဇဝင္၊ ရန္ကုန္၊ မဟာဒဂံုစာေပထုတ္ေဝေရး၊ ၁၉၆၉။
(၆) ခ်စ္စံဝင္း၊ ျမန္မာအစအေထာက္အထားေလ့လာခ်က္စာတန္း၊ ရန္ကုန္၊ ျမဝတီစာေပတိုက္၊ ၂၀၀၃။
(ရ) ဦးေမာင္ေမာင္ၾကီး၊ ကမၻာ့သမိုင္းအေျချပ၊ ရန္ကုန္၊ အျမင္သစ္စာေပ။
(၈) ဗိုလ္မႈးဘရွင္၊ အေနာ္ရထာအရင္က ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ရန္ကုန္၊ ေဆြေဆြေမာ္စာေပ၊ ၁၉၇၅။
(၉) ဦးသန္းေဆြ၊ ဦးစိန္ေမာင္ဦး၊ ဦးေအာင္ေသာ္၊ ဦးျမင့္ေအာင္၊ ေရွးေဟာင္း ျမန္မာ ျမိဳ႕ေတာ္မ်ား၊ ျပန္ၾကာေရးဝန္ၾကီးဌာန၊ သတင္းႏွင့္စာနယ္ဇင္းလုပ္ငန္း၊ ၁၉၉၃။