မင္းျမတ္အေနာ္ရထာ သို႔မဟုတ္ အေဖခ်စ္တဲ့သား မင္းေစာ
========================================
.
အေနာ္ရထာမင္းၾကီး ကို ပထမျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ၾကီး တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ မင္းအျဖစ္အားလံုး သိၾကတယ္။ ပုဂါရာမ လို႔ေခၚတဲ့ ပုဂံေနျပည္ေတာ္ၾကီးကို အေျချပဳျပီး တစ္ႏိုင္ငံလံုးကို စည္းရံုးခဲ့တယ္။ အဲဒီေခတ္က ျမန္မာႏိုင္ငံ အက်ယ္အဝန္းဟာ အခုလက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံ နယ္နမိတ္နီးပါးရွိတယ္လို႔ သမိုင္းကဆိုတယ္ (Reference 1) ။ အေနာ္ရထာမင္းၾကီးရဲ႕အေၾကာင္း သမိုင္း အေဆာင္ေဆာင္မွာပါျပီးသားမို႔ အထူးမေရးေတာ့ပါဘူး။ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၀၄၄ မွာ နန္းတက္ခဲ့တာကစလို႔ စစ္သူၾကီး ၄ ေယာက္နဲ႔ အတူ တိုင္းျပည္ကို တည္ေဆာက္ခဲ့တာ၊ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာကို ရွင္အရဟံ အကူအညီနဲ႔ ျပန္႔ပြားေစခဲ့တာ၊ သာသနာသန္႔ရွင္းေရး လုပ္ခဲ့တာကစလို႔ ေနာက္ဆံုး တိုက္ပြဲဝင္ရင္း ေသဆံုးခဲ့တာေတြဟာ ျမန္မာတို႔အတြက္ ဂုဏ္ယူစရာ သမိုင္းေၾကာင္းပါဘဲ။ အခ်ိဳ႕သမိုင္းစာေတြမွာေတာ့ ကြ်ဲခတ္လို႔ ေသဆံုးတယ္လို႔ဆိုတယ္ (Reference 2) ။
.
အေနာ္ရထာမင္းၾကီးရဲ႕ လူသိမ်ားတဲ့သမိုင္းေၾကာင္းေတြအျပင္ အျခားလူသိနည္းတဲ့ သမိုင္းေၾကာင္းေတြလည္း နဲနဲေျပာခ်င္ပါတယ္။ မိဘေက်းဇူးကို သိတတ္တဲ့သား၊ ဖခင္ရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာအတြက္၊ မိခင္ရဲ႕ အရွက္သိကၡာအတြက္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ခဲ့တဲ့သား၊ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းေလးေတြ နဲနဲဲေျပာျပခ်င္တယ္။
.
သမိုင္းေၾကာင္းေလး နဲနဲျပန္စရရင္ အေနာ္ရထာမင္းၾကီးရဲ႕ငယ္နာမည္ မင္းေစာ။ မင္းေစာ ရဲ႕ ခမည္းေတာ္ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္းျဖဴမင္းဟာ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၀၀၁ မွာ ပုဂံမွာ နန္းတက္ခဲ့တယ္။ သူ႔အရင္ ပုဂံမင္း ေညာင္ဦးေစာရဟန္းမင္း ကြယ္လြန္လို႔ က်န္ခဲ့တဲ့ ညီအမ မိဖုရား ၃ ပါးကို မိဖုရားဆက္ေျမာက္တယ္။ ေတာင္ျပင္သည္မိဖုရား နဲ႔ အလယ္ျပင္သည္မိဖုရား တို႔မွာ ေညာင္ဦးေစာရဟန္းမင္းနဲ႔ ရတဲ့ ကိုယ္ဝန္ပါလာခဲ့တယ္။ မၾကာမတင္ ေတာင္ျပင္သည္မိဖုရားက က်ည္စိုးမင္းသားကို ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၀၀၁ မွာ ေမြးဖြားတယ္။ အလယ္ျပင္သည္မိဖုရားက လပိုင္းဘဲျခားျပီးေတာ့ စုကၠေတးမင္းသားကို ေမြးဖြားတယ္ ။ ဆိုလိုတာ က်ည္စိုးမင္းသား နဲ႔ စုကၠေတးမင္းသား တို႔ဟာ အေဖတူ အေမကြဲ ညီအကိုေတြ၊ သူတို႔ရဲ႕ ခမည္းေတာ္က ေညာင္ဦးေစာရဟန္းမင္းေပါ့။ ညီမအငယ္ဆံုး ေျမာက္ျပည္သည္မိဖုရားက ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္းျဖဴမင္းနဲ႔ ရတဲ့သား မင္းေစာမင္းသားကို ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၀၁၄ မွာ ေမြးဖြားတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ည္းစိုးမင္းသား နဲ႔ စုကၠေတးမင္းသားတို႔ဟာ မင္းေစာမင္းသားရဲ႕ အကိုဝမ္းကြဲေတြေပါ့။
.
က်ည္းစိုးမင္းသား နဲ႔ စုကၠေတးမင္းသားတို႔ အရြယ္ေရာက္လာတဲ့အခါ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္းျဖဴမင္းကို ရဟန္း အတင္းဝတ္ခိုင္းျပီး ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၀၂၁ မွာ ထီးနန္းက ခ်လိုက္တယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္မွာ မင္းေစာမင္းသားေလးဟာ အသက္ ၆ ႏွစ္သားဘဲရွိေသးတယ္။ ခမည္းေတာ္ နန္းက်ဘုရင္ၾကီးနဲ႔ မယ္ေတာ္ ေျမာက္ျပင္သည္တို႔အတူ ရဟန္းေက်ာင္းေလးမွာ လိုက္ေနရတယ္။ မင္းေစာမင္းသား အရြယ္ေရာက္လာခ်ိန္ နန္းေတာ္ထဲ ဝင္ထြက္သြားလာေနတဲ့ တစ္ေန႔မွာ စုကၠေတးဘုရင္က လူေတြေရွ႕မွာ ညီေနာင္သားမယ္လို႔ စ ေနာက္ျပီး ေခၚလိုက္တယ္။ အဓၶိပါယ္က မင္းေစာရဲ႕ မယ္ေတာ္ ေျမာက္ျပင္သည္မိဖုရားေဟာင္းကို သူ သိမ္းပိုက္မယ္လို႔ စ လိုက္တာ။ အဲဒီမွာ မင္းေစာက ခမည္းေတာ္ကို နန္းခ်ခဲ့တဲ့ အခ်က္ မယ္ေတာ္ သိမ္းပိုက္မယ္လို႔ လူေတြေရွ႕မွာ စ ေနာက္တာ တစ္ေၾကာင္းေၾကာင့္ စိတ္ဆိုးျပီး ပုန္ကန္မယ္ဆိုတဲ့ အၾကံနဲ႔ ပုပၸါးအရပ္ကို ေရွာင္တိမ္းသြားတယ္။ အဲဒီေတာ့မွ စုကၠေတးဘုရင္က စိတ္ဆိုးျပီး မင္းေစာမင္းသားရဲ႕မယ္ေတာ္ ေျမာက္ျပင္သည္မိဖုရားေဟာင္းကို သိမ္းပိုက္လိုက္တယ္ (Reference 3) ။
.
မင္းေစာမင္းသား ပုပၸါးအရပ္ကို မထြက္ခင္မွာ ခမည္ေတာ္ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္းျဖဴက အရိႏၵမာလွံ၊ သီလဝဓား၊ ပတၱျမားလက္စြပ္၊ ပတၱျမားဥေသွ်ာင္က်င္တို႔ကို ေပးလိုက္လိုက္တယ္လို႔ဆိုတယ္ (Reference 4) ။ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၀၄၄ မွာ မင္းေစာဟာ ပုပၸါးအရပ္က စုစည္းညီညြတ္ထားတဲ့ ရဲမက္ေတြနဲ႔ ပုဂံျမိဳ႕ေတာ္ကို ခ်ီတက္လာျပီး ရာဇသံေပးတယ္။ နန္းအပ္မလား တစ္ေယာက္ခ်င္းရင္ဆိုင္ စီးခ်င္းထိုးမလားေပါ့။ ဒီမွာ မင္းေစာမင္းသားရဲ႕ သူရဲေကာင္းတို႔ ႏွလံုုးသားကို ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ အျပစ္မဲ့တဲ့ ျပည္သူေတြ မနစ္နာေစနဲ႔။ မင္းေယာက်္ားခ်င္း စီးခ်င္းထိုးမယ္လို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့တာေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။
.
တိုတိုေျပာရရင္ စုကၠေတးဘုရင္နဲ႔ မင္းေစာမင္းသားနဲ႔ သမထီးေခ်ာင္းကမ္းပါးလြင္ျပင္ စီးခ်င္းထိုးခဲ့ၾကတယ္။ သိေႏၶာလို႔ေခၚတဲ့ျမင္းညိဳၾကီးစီးလာတဲ့ စုကၠေတးဘုရင္ရယ္ ခႏၱီကလက္လွလို႔ေခၚတဲ့ ျမင္းျဖဴၾကီးစီးလာတဲ့ မင္းေစာမင္းသားရယ္ သမထီးေခ်ာင္းကမ္းပါးလြင္ျပင္မွာ လွံကိုယ္စီစြဲလို႔ ရင္ဆိုင္ခဲ့တယ္။ စုကၠေတးဘုရင္ဘက္က ပါလာတဲ့ ပုဂံနန္းေတာ္ထဲက ရဲမက္ေတြရယ္၊ မင္းေစာမင္းသားကို ဝိုင္းရံျပီးပါလာတဲ့ ပုပၸါးနယ္သားရဲမက္ေတြရယ္၊ ျပီးေတာ့ ပုဂံျပည္သူေတြရဲ႕ မ်က္ေစ့ေအာက္မွာဘဲ စုကၠေတးဘုရင္ဟာ မင္းေစာမင္းသား ပစ္လြတ္လိုက္တဲ့ အရိႏၵမာလွံ ရင္ထဲကို ေရွ႕မွေနာက္ ေဖါက္ထြင္းဝင္ရင္းက်ဆံုးခဲ့တယ္။ ဒီေနရာမွာလဲ မင္းေစာမင္းသားရဲ႕ သူရဲေကာင္းႏွလံုးသားကို တစ္ခါေတြ႕ရျပန္တယ္။ ႏွစ္ဦးသားရင္ဆိုင္ၾကအေသသတ္ၾကတဲ့ပြဲမွာ မင္းေစာမင္းသားဟာ သူ႔ထက္အၾကီး အကိုဝမ္းကြဲ စုကၠေတးဘုရင္ကို အရင္တိုက္ခြင့္ေပးခဲ့တယ္။ စုကၠေတးဘုရင္ပစ္လြတ္လိုက္တဲ့ လွံခ်က္လြဲသြားမွ တိုက္ခိုက္ခဲ့တယ္။
.
စီးခ်င္းထိုးပြဲကိုေအာင္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ မင္းေစာမင္းသားဟာ နန္းေတာ္ကိုတက္ ေအာင္ပြဲခံခဲ့တာ မဟုတ္ဘူး။ နန္းက်ဘုရင္ ခမည္းေတာ္ရဲ႕ ရဟန္းေက်ာင္းေလးဆီ မူးမတ္ ျပည္သူေတြနဲ႔ အတူတကြသြားခဲ့တယ္။ ျပီးေတာ့ နန္းက်ခဲ့တဲ့ ခမည္းေတာ္ဘုရင္ၾကီးကို နန္းျပန္တက္ဖို႔ ေလွ်ာက္ထားခဲ့တယ္။ သက္ေတာ္ ၈၀ ေက်ာ္လို႔ ၉၀ နားကပ္ေနျပီျဖစ္တဲ့ ခမည္းေတာ္က ငါ့အသက္အရြယ္ၾကီးျပီ၊ အေမာင္သာမင္းျပဳေတာ့လို႔ ခြင့္ေပးခဲ့တယ္။ အဲဒီက်မွ မင္းေစာမင္းသားဟာ အေနာ္ရထာမင္းတရားၾကီး (Sanskrit ဘာသာျဖင့္ အႏုရုဒၵ Aniruddha) အျဖစ္ ပုဂံထီနန္းကို သိမ္းပိုက္ခဲ့တယ္။ ပုဂံထီးနန္းကို လက္မခံေတာ့တဲ့ ခမည္းေတာ္ကို မင္းေျမာက္တန္ဆာငါးပါးႏွင့္တကြ မင္းေဆာင္၊ မင္းေယာင္၊ မင္းခမ္း၊ မင္းနား အကုန္က်င္းပျပီးေတာ့ ရဟန္းမင္းအျဖစ္ျပဳေပးျပီး မိဖုရား ေမာင္းမမိႆံတို႔နဲ႔ အတူ အဲဒီ ေက်ာင္းေလးမွာဘဲ ေနဖို႔ စီစဥ္ေပးတယ္ (Reference 5) ။ ဒါတင္မက နန္းတက္ျပီး ၃ ႏွစ္အၾကာမွာ သီရိပစၥယာ အရပ္မွာ ေက်ာင္းေဆာက္လုပ္ကာ ခမည္းေတာ္ကို ေရစက္ခ်လႈဒါန္းေစတယ္။ မင္းၾကီးဟာ သားေတာ္ အေနာ္ရထာမင္း ေပးကမ္းတဲ့ ေရႊေရကရားနဲ႔ ေရစက္သြန္းခ်ရင္း သင္ၾကီးမဟာေထရ္ရဲ႕ ေရွ႕ေမွာက္မွာ ေက်ာင္းေတာ္ကို သာသနာေတာ္ အတြက္လႈဒါန္းခဲ့တယ္ (Reference 6) ။
.
ေျပာခ်က္တာကေတာ့ ဒါပါဘဲ။ ႏွလံုးရည္ လက္ရံုးရည္နဲ႔ ျပည့္စံုတဲ့ အေနာ္ရထာမင္းၾကီးဟာ အေဖ့ကို ခ်စ္တဲ့သား အေဖ့ေက်းဇူးကိုသိတတ္တဲ့သား တစ္ေယာက္ျဖစ္တယ္ဆိုတာ ေဖၚထုတ္တင္ျပလိုက္ပါတယ္။
.

References
.
(1) Harrey GE (1925) History of Burma: From the Earliest to 10 March 1824. London: Frank Cass & Co. Ltd.)
(2) ဦးကုလား, မဟာရာဇဝင္, စာမ်က္ႏွာ ၁၇၉
(3) မွန္နန္းရာဇဝင္, စာမ်က္ႏွာ ၂၂၈
(4) ဦးကုလား, မဟာရာဇဝင္, စာမ်က္ႏွာ ၁၅၃
(5) ဦးကုလား မဟာရာဇဝင္ စာမ်က္ႏွာ ၁၅၄
(6) တင္ႏိုင္တိုး, ပုဂံေရႊျပည္မွ သူရဲေကာင္းမ်ား, စာမ်က္ႏွာ ၁၅